Kan het brein pijn veroorzaken?

Het brein, oftewel je hersenen. Kan het brein pijn veroorzaken? Ik hoor het wel vaker dat cliënten van me bij een arts of behandelaar te horen hebben gekregen dat hun pijn tussen de oren zit. Ik zelf heb dit ook naar m’n ‘hoofd geslingerd gekregen toen ik zelf nog rondliep met chronische rug-, nek en schouderpijn. En echt leuk om te horen is dat niet, want je voelt je zo onbegrepen en alleenstaand wanneer dat gezegd wordt. Je pijn is er gewoon echt! Alleen kunnen ze niet vinden waar het vandaan komt dus zeggen ze maar dat er niks aan de hand is en dat het tussen je oren zit!

Hmmm tussen de oren dus? Ok, je brein zit qua locatie tussen je oren. Kan het brein die pijn veroorzaken dan?

Nou technisch gezien, stuurt het brein alles in je lijf aan, in je brein zit je regelcentrum, niks in je lijf zal werken als je brein het niet aanstuurt. Dus ja in dat opzicht begint ALLES tussen je oren. Als jij je arm nu naar voren uitsteekt begint dat ook tussen je oren. Je brein stuurt een seintje naar je armspieren om je arm uit te strekken. Maarja, je ervaart je pijn in je nek, je schouder of je rug, niet in je brein. Maar kan het dan wel zo zijn dat het brein een seintje geeft naar je nek/schouder/rug/…. om die pijn te produceren? Zoals ik net al zei ‘niks in je lijf zal werken als je brein het niet aanstuurt’, dus ook het voelen van pijn kan niet als het brein niet eerst een seintje geeft binnen het lichaam om pijn te voelen op een bepaalde plek.

Wanneer je je been breekt, activeert het beschadigde gebied zenuwcellen om signalen van nood naar de hersenen te sturen. Deze noodsignalen worden ontvangen in de automatische, onderbewuste delen van de hersenen voor een zeer snelle verwerking. Maar er wordt dus geen pijn gevoeld totdat de hersenen deze informatie interpreteren en besluiten dat pijn op de een of andere manier nuttig zou zijn! Vervolgens wordt er, indien het brein besluit dat dit van toepassing is, vanuit het brein richting de plek waar het bot gebroken is pijn geproduceerd. Pijn is dus een reactie van het brein op een signaal van gevaar. De werkelijke pijnervaring zit in het hoofd, niet in het lichaam.

Of misschien heb je ook wel eens gehoord van: ‘het zijn niet je ogen die zien, het is je brein die ziet’ óf ‘je kijkt met je ogen, maar ziet met je hersenen’.
Het brein doet gewoon alles. Zonder brein gebeurt er verder niks, noppes, nada.
Het brein neemt uiteindelijk het besluit of je wel of geen pijn moet hebben. ALLE pijn wordt geproduceerd door het brein. Geen brein, geen pijn.
Pijn is echter wel echt! Je pijn bestaat dus wel echt. Het zit dus niet tussen je oren als in ‘je bent gek en ziet dingen die er niet zijn’. De pijn is er wel degelijk! Het is alleen wel zo dat het brein degene is die ervoor zorgt dat jij deze pijn ervaart. Het is NIET het weefsel (zoals de spier of bot bijv) die hiervoor zorgt. Pijn staat niet gelijk aan weefselschade. En ook de hoeveelheid pijn staat niet gelijk aan de hoeveelheid schade of aan of er überhaupt schade is. Pijn is een ervaring.

Dus om even terug te komen op wanneer je bijvoorbeeld je been breekt, produceert het brein dus pijn op de plek waar de breuk zit. Het brein doet dit met een reden. Het brein doet dit om te voorkomen dat je doorgaat lopen op je been. Want stel dat je geen pijn zou voelen van die breuk, zou je er gewoon op doorlopen. Maar als je er gewoon op door zou lopen, dan breekt het bot misschien nog wel verder en beschadigt je botweefsel dus nog meer! Dat ziet het lichaam dus als een bedreigende situatie en het wil je voor die situatie beschermen. Dus creëert het die pijn, zodat je geforceerd wordt om gas terug te nemen, zodat het lichaam eerst de plek kan genezen voordat je het weer gaat belasten. Stel je voor dat je nooit pijn zou voelen of ervaren, dan zou je ook nooit weten indien er iets beschadigd is in je lijf en zou je het ook niet doorhebben als je jezelf verder beschadigt. Het produceren van pijn heeft dus altijd een functie, pijn is functioneel, het is ter bescherming.
Dit is overigens een geheel onbewust en automatisch proces net zoals bijvoorbeeld ademhalen en bloed pompen door het lichaam.

Maargoed, op die manier is dus de mind en de body onder andere verbonden. Zoals ik al zei; geen brein, geen pijn!

En verder, misschien ken je ook wel de verhalen en onderzoeken die gedaan zijn en worden rondom placebo’s. Hieruit blijkt dat geloof dat het medicijn zal genezen even krachtig kan zijn als het medicijn zelf. Of misschien is het medicijn zelf in sommige gevallen gewoon niet van belang. Weer bepaalt het brein in deze de pijnervaring.

Maar de andere kant van het placebo-effect, het nocebo-effect, bestaat ook. De overtuiging dat het slecht af zal lopen heeft een krachtige invloed op ons. En dit nocebo-effect kan door onszelf teweeg worden gebracht. Lees bijvoorbeeld dit verhaal afkomstig van een ziekenhuisafdeling in de UK eens:

Een 29-jarige bouwvakker kwam naar de afdeling spoedeisende hulp nadat hij op een spijker van 15 cm was gesprongen. De spijker was volledig door z’n schoen heengegaan! De man had ondraaglijke pijn. Ook de kleinste beweging van de spijker was pijnlijk en hij werd daarom verdoofd met fentanyl en midazolam. De spijker werd vervolgens van onderaf eruit getrokken. Toen zijn laars vervolgens werd verwijderd, leek er een wonderbaarlijke genezing te hebben plaatsgevonden…. De spijker was TUSSEN zijn tenen gegaan en niet door zijn tenen heen! Zijn voet was volledig ongedeerd.

Het was de visuele perceptie van de dreiging van de spijker die door de laars van de man ging, waardoor hij dacht dat hij ernstige weefselbeschadiging moet hebben opgelopen, op dat moment was de ERVARING heel reëel voor hem. Zijn pijn was een ‘nocebo’.

Het placebo en nocebo effect zal ik nog uitgebreider op in gaan in een andere blog. In deze blog wilde ik er enkel even mee aantippen dat het brein uiteindelijk bepaald of je pijn ervaart en hoeveel pijn je ervaart etc. En dat de mate van verwonding of blessure geen enkele meetgraad is voor de hoeveelheid pijn die je ervaart.
Waar het in deze blog immers om gaat is, kan het brein pijn veroorzaken ja of nee. En het antwoord is duidelijk: het brein bepaald of jij pijn ervaart of niet.

Uiteindelijk zegt de ernst of hoeveelheid van een weefselbeschadiging, blessure, wond of wat dan ook echt helemaal niks over de hoeveelheid pijn die je ervaart.
Het is mogelijk om een blessure of wond te hebben en geen pijn te hebben. Misschien heb je het zelf wel eens meegemaakt?
En het is ook mogelijk om wel pijn te hebben zonder fysiek letsel. Het verhaal van de bouwvakker hierboven is daar een mooi en wellicht wat extreem voorbeeld van.
Maar voor elk geval als dit van die bouwvakker, zijn er zeker honderden meer waar het letsel wel echt is, maar de patiënt ervan overtuigd dat de schade veel erger is dan het werkelijk is – met verhoudingsgewijs overdreven pijn.

Hoe dan ook, de uiteindelijke beslissing of je pijn ervaart, wordt bepaald door de hersenen.

Geen brein, geen pijn.